Donanım Notları – 3

İşletim sistemlerini genel olarak kontrol programları ve işletim programları olarak iki grupta toplayabiliriz.

• Kontrol Programları
• İşlem Programları

1- İşlem Programları (Detaylı)

• Bu programlar kullanıcıların bilgisayar sisteminde sıkça kullandıkları işlevlerin gerçekleşmesini sağlayan programlardır.
• En önemlisi “shell” adı verilen ve kullanıcının işletim sisteminin parçaları arasındaki iletişimini sağlayan yazılımlardır.

Kütük (Log): Bir programın çalıştırılması, işletim sisteminin kabuk katmanınca yorumlanan run, execute gibi kimi sistem komutları aracılığıyla ya da sadece bu programın sakladığı kütük (Log) adı verilerek saklanır.

İş (Business): Kullanıcıların sistemden bir bütün olarak ele alınmasını istedikleri işlem tanımına verilen ad. İş, program kavramını genişleterek içeren bir kavramdır. Bu bağlamda tek bir program da bir iş olarak adlandırılabilir.

Tek ve Çok İş Düzeni: Bilgisayarda aynı anda tek bir işleme alınabiliyor ise kurulan işletim düzenine tek iş düzeni denir.

• Tek iş düzeni içinde tüm sistem kaynakları aynı anda tek bir iş dolayısıyla tek bir kullanıcı tarafından tüketilir.
• Bilgisayar sisteminde birden çok iş aynı anda işletime alınabiliyorsa kurulan işletim sistemi düzenine çok iş düzeni denir.
• Birden fazla işin aynı anda işletime alınabilmesi bir işin işletimi sonlandırılmadan diğer işlerinde işletimlerinin başlaması demektir çok iş düzeni.
• Çok iş düzeninde sistem kaynaklarını işler arasında paylaşarak bir yandan bu kaynakların kullanım verimliliğini diğer yandan birim zaman süresi içinde daha çok iş sonlandırılıp işletim hızlarını arttırmak amacıyla geçilir.

Görev (Task): Programın işletim aşamasında iskelet adı verilen yapısı ile ele alınan biçimine verilen addır.

Toplu ve Etkili İşlem: Çok iş düzeninin kurulduğu bilgisayar sistemlerinde aynı anda işletime alınan işlerin ele alınış biçimine verilen addır.

• Sisteme sunulan işler sunuş anından başlayarak sonlanıncaya kadar kullanıcının her türlü müdahalesine kapalı biçimde işletilir.
• Kullanıcıların iş adımlarını adım adım işletebildiği adımlar arasında işletim akışını izleyebildiği ve işlem türü etkileşimli işlem olarak adlandırılır.
• Etkileşimli işlemde kullanıcılara sistemle terminaller aracılığıyla etkileşim kurarlar.

Gerçek Zamanlı İşlem:

• Gerçek zamanlı uygulamalarda işlemler çoğu kez sisteme dış ortamdan gelen uyarılarla ele alınırlar.
• Görevler ilgili oldukları uyarıların yanıt sürecine dayalı olarak öncelik sırasında ana işlem birimine anahtarlanır.
• Uyarılarla ilgili görevlerin kolayca tamamlanabilmesi ve tanımlanan bu görevlerin önceliklerine göre ana işlem birimini paylaşmaları çok görevli işlem ortamını gerektirir.
• Gerçek zamanlı işlem genellikle çok görevli işlemlerle birlikte anılır ve gerçekleştirilir.
• Eğer işlenecek veriler bilgisayar sistemine dolaysız ve aracısız biçimde aktarılıyor ise yapılan uygulamanın çevrim içi bir uygulama olduğu söylenir.